Apel pod pomnikiem lotników Halifaxa
Wyjątkową oprawę zyskał tegoroczny apel pod pomnikiem poległej załogi Halifaxa na dąbrowskim cmentarzu, połączony z upamiętnieniem rocznicy Powstania Warszawskiego.
Poprzedziło go bowiem otwarcie wystawy przygotowanej przez kanadyjską ambasadę we współpracy z Muzeum Powstania Warszawskiego; zaprezentowanej w malowniczym wnętrzu synagogi. Na otwarciu okolicznościowej wystawy gościła przedstawicielka kanadyjskiej ambasady w Polsce, Jolanta Widenka.
Na 18. tablicach i, wydzielonej do tego celu, przeszklonej ekspozycji, przedstawiono historię tragicznego lotu bombowca Halifax JP 276 A. W gablocie umieszczono szczątki samolotu, który rozbił się na dąbrowskiej ziemi, spiesząc z pomocą walczącej Warszawie. Tragiczny lot, zestrzelonego przez Niemców, bombowca związał symbolicznie Dąbrowę z Powstańcami Warszawskimi.
Ponad 60 lat po tym wydarzeniu odnaleziono pozostałości samolotu, który spadając wbił się w podmokły teren dąbrowskiego przedmieścia. Znaleziono również szczątki załogi oraz rzeczy osobiste pilotów: mapy i dokumenty, złotą odznakę pilota Kanadyjskich Sił Powietrznych, broń i scyzoryk.
Najmłodszy członek załogi miał zaledwie 20 lat, najstarszy – 35. Podjęli się straceńczej wręcz misji zrzucenia materiałów opatrunkowych i sanitarnych dla walczących powstańców Warszawy. Mimo zarządzenia o zaprzestaniu zrzutów ze względu na niepowodzenia wszystkich poprzednich misji, załoga Halifaxa pospieszyła z pomocą nie wiedząc, że oddaje ostatni lot.
Zginęli: dowódca – Arnold Raymond Blynn oraz Kenneth James Ashmore, Harold L. Brown, Charles Burton Wylie, Arthur George William Liddell, Frederick George Wenham i George Alfred Chapman. Pięciu Kanadyjczyków reprezentowało Royal Canade Air Force, zaś Brytyjczyk oraz Irlandczyk należeli do Royal Air Force.
W tym roku bohaterska załoga bombowca Halifax JP 276 A została uczczona dodatkowo również wystawą „Kanadyjscy lotnicy na pomoc powstańczej Warszawie”, którą można oglądać do 1 września w synagodze. Podczas otwarcia obecna była przedstawicielka kanadyjskiej ambasady w Polsce. Wystąpił również Krzysztof Orwat oraz zastępca burmistrza Stanisław Ryczek.
Ekspozycję, którą można już oglądać w Sali Modłów dąbrowskiej synagogi, przygotowała Ambasada Kanady we współpracy z kierownikiem Działu Historycznego Muzeum Powstania Warszawskiego, dr Piotrem Śliwowskim.
Stałym elementem tych obchodów jest apel poległych pod pomnikiem bohaterów na dąbrowskim cmentarzu. Na uroczystości nie zabrakło pocztów sztandarowych instytucji oraz organizacji, i przedstawicieli „Jednostki Strzeleckiej 3059 Dąbrowa Tarnowska”.
Religijną część uroczystości poprowadził tradycyjnie ks. Józef Poremba, który wraz ze zgromadzonymi odmówił modlitwę w intencji pilotów Halifaxa i ofiar II wojny światowej. Na koniec udzielił wszystkim błogosławieństwa.
Prowadzący uroczystość, instruktor III Szczepu ZHP im. mjr. H. Sucharskiego w Dąbrowie Tarnowskiej Marian Rzeźnik, odczytał nazwiska ofiar II wojny światowej z terenu powiatu dąbrowskiego, a wśród nich ofiar niemieckich zbrodni zabitych w Opatowcu i Ujściu Jezuickim, rozstrzelanych w lesie Beleryt oraz pomordowanych wymienionych na Tablicy Katyńskiej umieszczonej na frontonie kaplicy cmentarnej. Po odczytaniu wszystkich nazwisk i słowach harcmistrza „Stańcie do apelu!” zgromadzeni odpowiadali: „Cześć ich pamięci!”.
Ula Skórka
fot. UM w Dąbrowie Tar.
